(Fr)uitgelicht: De gouden raad van Gratien Vervot om appels te bewaren en schillen

Als onderdeel van het LEADER-project ‘Fruitig erfgoed’ coördineert CO₇ in 2025 het historisch onderzoek naar materiële en immateriële sporen van hoogstamfruitboomgaarden in de streek. Hiervoor gebruiken we heel diverse bronnen. In de rubriek ‘(fr)uitgelicht’ laten we de rijkdom van diverse bronnen zien en wat ze ons kunnen leren over fruit in het verleden. Het achttiende-eeuwse dagboek van Gratien Vervot bevat bijvoorbeeld heel wat tips om appels beter te bewaren en schillen.

Hoe bewaar jij je fruit? Wellicht is de klassieke fruitmand op de keukentafel de beste manier om je fruit voor een korte periode te bewaren. Als je je fruit voor een langere tijd goed wilt bewaren, is de groente- en fruitlade van de koelkast een beter optie. In het verleden dachten mensen ook na over hoe ze hun vruchten zo goed mogelijk konden bewaren. Het fruit dat ze onder andere plukten uit hun boomgaard diende immers als wintervoorraad en moest dus voor een lange periode eetbaar blijven.

Rond 1780 schreef Gratien Vervot zijn kennis over heel wat verschillende onderwerpen neer in zijn dagboek. De man, afkomstig uit Steenvoorde, had zowel aandacht voor wiskundige onderwerpen, alsook voor volksgeneeskundige thema’s en wondermiddeltjes. In een van de fragmenten van zijn boek beschreef hij op alfabetische volgorde ‘verscheyde secreten, of bezondere wetenschappen, eenige dienende tot ’s menschens gerief; en eenige tot vermaek en tijdkortinge.’

Onder de ‘A’ lichtte Vervot twee bewaartechnieken voor appels toe. Aangezien appels tot de wintervoorraad behoorden, was de kans groot dat de vruchten bevroren. Wanneer het fruit vervolgens ontdooide, bedierf het veel sneller. Volgens Vervot voorkwam je dit lastig fenomeen als volgt: ‘Om die [appels] van bedervenisse te bevrijden, legt digonne die bevrozen zijn, in eene kuijpe koud water, zij zullen alzoo doeijen, en daer naer lange tijd konnen bewaeren.’

Vervot volgde deze raad verder op met nog wat meer algemeen advies rond betere bewaaromstandigheden. Zo vertelde hij hoe je de vruchten zo’n vier à vijf dagen hoorde te roken boven een vuur in een afgesloten ruimte. Daarna plaatste hij de gedroogde appels in een koffer die was gevuld met tarwekafjes. Die sloot Vervot bovendien goed af, ‘de welke men alzoo een geheel jaer lang zal konnen bewaeren’, besloot hij.

Om zijn raad rond appels af te ronden, omschreef Vervot hoe je best een appel in vier sneed om die beter te kunnen schillen. Dat deed hij op een vrij opvallende manier: ‘Neemt eene naelde, met eenen draet gaeren, en steekt die onder de schroode [appelschil] rondom den appel’. Door voorzichtig aan de uiteinden van de draad te trekken, slaagde hij er in de appel in twee te delen. Door het proces te herhalen viel de appel in vier delen, klaar om geschild te worden. Tot slot herinnerde hij de lezer er aan de naaldsteken in het vruchtvlees te verbergen door er eens over te wrijven, want dat maakte de appel ‘geheel lustig om te zien.’

Rond 1780 pende Gratien Vervot onder andere enkele bewaartechnieken voor appels neer in zijn dagboek.

Deze bron wordt bewaard in de private archieven van Poperinge (BE SAP PA/VERVOT/P.B./1) en is raadpleegbaar via Probat.