Een bezoek aan een religieus topstuk

In musea wordt er regelmatig gesproken over ‘het topstuk uit de collectie’. Daarbij wordt vaak verwezen naar het mooiste stuk uit de collectie. Echter, de Sint-Maartenskathedraal in Ieper kan sinds 21 juni 2023 zeggen dat ze een echt topstuk in handen heeft. Maar wat wil dat nu juist zeggen?

Wat is een topstuk?

De term ‘topstuk’ wordt officiële gebruikt voor roerende objecten die door de Vlaamse Overheid worden geselecteerd als zeer belangrijk voor de Vlaamse gemeenschap. De objecten die in deze topstukkenlijst worden opgenomen beantwoorden aan de criteria dat ze zeldzaam zijn in Vlaanderen en onmisbaar. In geval van het reliekschrijn van de Sint-Maartenskathedraal: onmisbaar omwille van zijn bijzondere artistieke waarde. Daarmee komt het object mee in het lijstje naast werken van klinkende namen zoals Rubens, Permeke, Rik Wouter, enz.

Met deze erkenning krijgt de kerkfabriek de mogelijkheid om subsidies aan te vragen voor restauraties of verbetering in de bewaaromstandigheden. Daartegenover staan ook enkele verplichtingen zoals het vragen van toelating voor het transport van het topstuk buiten de Vlaamse Gemeenschap, toelating voor ingrepen op het object, enz.

Welk reliekschrijn?

Het reliekschrijn dateert uit 1625 en bestaat uit verguld koper, zilver en edelstenen. Het is 53 cm hoog, 36,5 cm breed en 25 cm diep. Op het reliekschrijn zijn de voorstellingen van zes heiligen geplaatst in reliëf, waaronder de heiligen Maria Magdalena, Aghata van Catania en Judocus van Ponthieu. Het zadeldak wordt getopt met een kroon die versierd is met kleurrijke cabochons. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het zwaar beschadigd. Het reliekschrijn werd gerestaureerd, maar daarbij werd het opschrift en het wapenschild van de schenker, Antonius De Hennin, bisschop van Ieper van 1613 tot 1626, uitgewist.

Dankzij de gedetailleerde inventaris van 1858 kan de historiek van dit reliekschrijn goed gereconstrueerd worden. Het schrijn sluit vormelijk aan bij het Sint-Eligiusschrijn dat in 1610-1614 door Jan Crabbe voor Sint-Salvator in Brugge werd vervaardigd. De pilasters in de vorm van een kariatide (vrouwenbeeld als schraagbeeld) zijn typisch voor de Vlaamse renaissance in Rijsel. Ze lijken zeer sterk op de kariatiden op de hoeken van de Oude Beurs in Rijsel.

Kan ik dit stuk eens zien?

Wel je hebt geluk! Nog tot 10 september is dit reliekschrijn, samen met vele andere speciale objecten uit de collectie van de Sint-Maartenskathedraal te bewonderen in de tentoonstelling ONGEZIEN. Deze tentoonstelling is dagelijks gratis te bezoeken in de kerk tussen 9 en 17u.